Ông sinh ngày 14 tháng 1 năm 1940. Quê ông ở Thị xã Sơn Tây, Tỉnh Sơn Tây cũ (nay là Hà Nội), sau đó gia đình chuyển lên định cư tại xã Nông Tiến, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang.
1958 – 1961: Học sinh phổ thông tại Hà Nội.
1962 – 1967: Sinh viên đại học Bách Khoa Lêningrát, Liên Xô.
1968 – 1975: Giảng viên Trường Đại học Kỹ thuật Quân sự (nay là Học viện Kỹ thuật quân sự), từng là Chủ nhiệm Bộ môn Công nghệ Cơ khí (nay là Bộ môn Chế tạo máy, Khoa Cơ khí), Khoa Trang bị Cơ điện.
1976 – 1979: Lấy bằng Phó Tiến sĩ chuyên ngành cơ khí-luyện kim tại trường Đại học Bách Khoa Lêningrát, Liên Xô.
01/1980 – 6/1980: Giáo viên, Phó Chủ nhiệm khoa, Quyền Bí thư đảng ủy Khoa Trang bị cơ điện, Trường Đại học Kỹ thuật Quân sự.
7/1980 – 11/1987: Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Phó chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam.
12/1987 – 12/2006: Ủy viên Ủy ban kiểm tra Trung ương Đảng (Khóa VI, VII); Ủy viên Trung ương Đảng (Khóa VII, VIII, IX); Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng (Khóa VIII, IX).